Vakcinacija onkoloških pacijenata protiv COVID-19

Uočeno je da osobe sa pojedinim oboljenjima, uključujući maligne bolesti, imaju povećan rizik za teške
oblike COVID-19. Ovo se odnosi na osobe sa aktivnom malignom bolešću kod kojih su bolest i onkološko
lečenje u toku. Rizik zavisi od vrste maligne bolesti (veći rizik imaju osobe sa hematološkim malignitetima,
tumorima pluća i generalizovanom bolešću) i vrste onkološke terapije.
Primena vakcina je naročito značajna kod osoba sa rizikom za teške oblike COVID-19.
Međutim, u ovom trenutku, još uvek ne postoje podaci o tome koliko su vakcine protiv COVID-19
efikasne i bezbedne kod osoba sa aktivnom malignom bolešću.
Početne studije koje su testirale COVID-19 vakcine nisu uključivale onkološke pacijente kod kojih imunitet
može biti oslabljen jer je trebalo prvo da se utvrdi da li vakcine deluju na ljude sa zdravim imunskim
sistemom. Pojedini proizvođači vakcina planiraju da započnu istraživanja vakcinacije kod onkoloških
pacijenata u bliskoj budućnosti.

Međunarodne stručne onkološke asocijacije (ESMO, AACR, ASCO, CDC) dale su okvirne preporuke za
COVID-19 vakcinaciju onkoloških pacijenata na osnovu rezultata dosadašnjih ispitivanja vakcina u opštoj
populaciji, kao i na osnovu iskustava u vakcinaciji onkoloških pacijenata protiv gripa.

1.Pacijenti koji su završili onkološko lečenje
Pacijenti koji su završili onkološko lečenje pre više meseci ili godina i koji nisu imunokompromitovani
(oslabljenog imuniteta) zbog prethodne terapije ili osnovne bolesti, nemaju ograničenja, mogu da se
vakcinišu i izaberu bilo koju vakcinu uz poštovanje kontraindikacija (godine starosti, alergije i drugo; za
svaku vakcinu navedeno u njenom uputstvu)
2.Pacijenti sa aktivnom malignom bolešću
Pacijenti kod kojih su maligna bolest i onkološko lečenje u toku mogu biti sa oslabljenim imunitetom
(imunokompromitovani) zbog toga što:
– primaju ili su u prethodna 3 meseca primali hemioterapiju i/ili zračnu terapiju
– imaju hematološki malignitet (limfomi, leukemije)
– imaju generalizovanu (proširenu) bolest
– primali su prednizon 20 mg dnevno ili ekvivalent tokom 2 i više nedelja
Međunarodne stručne onkološke asocijacije preporučuju da se onkološki pacijenti koji su imunokompromitovani uvrste u prioritetne grupe za vakcinaciju, bez obzira na godine starosti.
Kod osoba sa oslabljenim imunitetom može se desiti da odgovor na vakcinu ne bude dovoljan odnosno da se ne stvori dovoljno antitela koja bi pružila zaštitu od virusa.
Dosadanji rezultati ispitivanja i iskustva nisu ukazali ni na kakvu potencijalnu opasnost ili moguću interakciju COVID-19 vakcina i pojedinih tipova onkološke terapije; međutim, i za to je potrebno sprovesti ciljana ispitivanja.
Na osnovu rezultata dosadašnjih ispitivanja vakcina u opštoj populaciji, kao i na osnovu iskustava u vakcinaciji onkoloških pacijenata protiv gripa, mogu se dati sledeće preporuke:
• Pacijenti sa aktivnom malignom bolešću ne treba da primaju žive virusne vakcine. COVID-19 vakcine koje imaju adenoviruse kao vektor (ruska vakcina, Oxforfd/AstraZeneca vakcina) ne spadaju u pravom smislu u žive virusne vakcine jer nema virusa koji je izazivač COVID-19; međutim, njihova primena kod imunokompromitovanih pacijenata nije ispitana.
• Pre primene vakcine treba razmotriti kontraindikacije vezane za godine starosti i alergije (za svaku vakcinu, kontraindikacije i upozorenja su navedeni u njenom uputstvu)
• Planirati vakcinaciju u odnosu na vrstu i plan onkološke terapije:
– ako se planira otpočinjanje hemioterapije / sistemske terapije ili zračne terapije, vakcinaciju sprovesti pre toga
– ukoliko je hemioterapija u toku, vakcinu dati između ciklusa, u periodu kada je krvna slika najbolja
– ukoliko su primenjeni terapija monoklonskim antitelima protiv B limfocita ili intenzivna hemioterapija (indukciona ili konsolidaciona hemioterapija kod akutne leukemije), termin vakcinacije treba odrediti u konsultaciji sa onkologom pri čemu je najčešća preporuka da sa vakcinacijom treba sačekati bar 6 meseci.
Zdravstveni radnici i članovi porodice
Za zaštitu onkoloških pacijenata od COVID-19, posebno je važna vakcinacija zdravstvenih radnika u onkološkim ustanovama kao i vakcinacija članova porodice i drugih pacijentima bliskih osoba sa kojima su često u kontaktu.
Uz vakcinaciju, obavezna je i primena svih ostalih preventivnih mera (obavezno nošenje maske, higijena ruku, održavanje rastojanja, provetravanje prostorija i drugo).
Dr sci.med. dr Ana Jovićević, specijalista epidemiologije
Institut za onkologiju i radiologiju Srbije
Više informacija:
ESMO Statements for vaccination against COVID-19 in patients with cancer
https://www.esmo.org/covid-19-and-cancer/covid-19-vaccination?hit=ehp
AACR COVID-19 and Cancer Task Force
https://cancerdiscovery.aacrjournals.org/content/candisc/early/2021/01/04/2159-8290.CD-20-1817.full.pdf